18/2/14

Αρχιμ. Αρσένιος Κατερέλος, Προϋποθέσεις και ωφέλεια εκ της ευχής

ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΚΑΙ ΩΦΕΛΕΙΑ ΕΚ ΤΗΣ ΕΥΧΗΣ
ρχιμανδρίτης ρσένιος Κατερέλος,
γούμενος . Μονς γίου Νικολάου Δίβρης Φθιώτιδος
πως εχαμε παραγγείλει στήν πρώτη μας σύναξι, γαπητοί μου ν Χριστ δελφοί, πό σήμερα θά μιλήσωμε γιά τήν προσευχή, καί διαίτερα γιά ναν ξεχασμένο δυστυχς τρόπο προσευχς. Πρόκειται γιά τήν μονολόγιστη εχή το ησο, τό «Κύριε ησο Χριστέ Υέ το Θεο, λέησόν με τόν μαρτωλόν» , πιό περιληπτικά, πιό συμπεπυκνωμένα, τό «Κύριε ησο Χριστέ, λέησόν με».
Πρίν μως ναφερθομε σέ ατόν τόν πλό, λλά πλέον δραστικό τρόπο προσευχς, κρίνομε ντελς παραίτητο νά πομε λίγα εσαγωγικά περί προσευχς, τά ποα πρέπει στοιχειωδς νά γνωρίζωμε, οτως στε νά μεγιστοποιήσωμε τήν πολλαπλ καί πολυδιάστατη φέλεια, πού θά προέλθη πό τήν προσευχή το ησο εδικά.

Μέγιστο προνόμιο στόν νθρωπο εναι  προσευχή. Καί προσευχή σημαίνει νάτασι στόν ορανό καί διάλογος καί προσωπική πικοινωνία μας καί κοινωνία μας μέ τόν Θεό. ς πρός τήν ποιότητά της, εναι συνουσία μετά το Θεο, φ σον συνάπτεται νθρωπος μετά το Θεο, δηλαδή μέ τίς κτιστες θεϊκές νέργειες.
Δέν πρέπει μως νά ξεχνμε τι προσευχή εναι μία πό τίς ντολές. Καί βέβαια, εναι πό τίς πιό βασικές. Μέ τήν προσευχή  βελτιωνόμαστε στήν τήρησι τν ντολν. λλά καί ντίστροφα μέ τήν τήρησι τν ντολν προαγόμαστε στήν προσευχή. προσευχή εναι καθρέφτης τς λης πνευματικς μας πορείας. Καί γιά νά γίνη επρόσδεκτη πό τόν Θεό, πρέπει κατά τό λιγώτερο περισσότερο, νά τηρηθον πωσδήποτε κάποιες προϋποθέσεις. Διαφορετικά, ν δέν τηρηθον, χι μόνο δέν θά φθάνη στόν ορανό, δέν θά εναι επρόσδεκτη στόν Θεό προσευχή μας, λλά δέν θά νεβαίνη πάνω πό τό κεφάλι μας, μεταφορικά βέβαια. Δέν θά ξεπερν σέ ψος, πως λεγε χαριτολογντας π. Παΐσιος, οτε καί ατό τοτο τό διο μας τό κεφάλι.
λεγε σέ κάποιον Γέρων Παΐσιος: ''Μέ τήν τακτική πού κολουθες, προσευχή σου, χι πλς δέν φθάνει στόν ορανό, λλά μένει, σέ ψος, κάτω καί πό τό διο σου τό κεφάλι''. Κάτι νάλογο λεγε Γέροντας καί σέ κάποιον λλον, πού λεγε τήν ''εχή'' χι σωστά, λλά μέ ναν τρόπο νάρμοστο, χι ρεμο καί νηφάλιο, πού νά χωνεύη τήν προσευχή, τήν λεγε μέ μία μανία, χι κατά Θεόν, μ ναν τρόπο φύσικο, μ ναν τρόπο  πού δημιουργοσε γχος, πού δημιουργοσε να στύλ μή πνευματικό... ς κ τούτου, οτε ''ελογετε'' λεγε  ατός νθρωπος, σέ κείνους πού βρισκε στόν δρόμο, γιά νά μή χάση τήν προσευχή, τήν λεγε δυνατά, πολύ δυνατά, μ ναν τρόπο, τέλος πάντων, χι σωστό. ταν λοιπόν τόν ρώτησε π. Παΐσιος, πό γάπη βέβαια - νθρωπος ατός, τότε, το δόκιμος μοναχός - «Τί κάνεις δ δελφέ;» κενος παντ «Γέροντα, λέω τήν ''εχή''». «Ποιά "εχή" ελογημένε; τσι λέγεται ''εχή''; Μέ ατό πού κάνεις, πρόσεξε, μή δαιμονισθς», το επε π. Παΐσιος καί τόν συμβούλευσε κάποια σχετικά πράγματα.
Πρέπει νά προσέξωμε λοιπόν, μήπως ν προσευχώμαστε ρκετή ρα, γιά κάποιο λόγο, προσευχή μας δέν πετάει στόν ορανό.
 Ο προϋποθέσεις τς προσευχς εναι νεξάντλητες, λλά κάποιες πό ατές εναι ο ξς:
Κατ ρχήν, θά πρέπη νά γίνεται προσευχή μας μέ πνεμα ταπεινώσεως, μέ βαθειά ατογνωσία καί ατομεμψία, χωρίς δικαιολογίες καί ξιδανικεύσεις τν πτώσεών μας, τς χι σωστς συμπεριφορς μας. Καί ατό, γαπητοί μου δελφοί, εναι μία πό τίς μεγαλύτερές μας προσωπικές τραγωδίες, τι δηλαδή συνεχς δικαιολογούμαστε, χι μόνο μέσα μας, λλά καί ξω μας, στούς λλους, κι τσι χάνομε καί ατόν τόν λίγο κόπο πού καταβάλλομε στόν προσωπικό μας καθημερινό γνα.
Μέ μία λοιπόν λέξι, λέμε τι προσευχή μας θά πρέπη νά εναι ''τελωνική'': '' Θεός λάσθητί μοι τ μαρτωλ''. στω κι ν δέν καταλαβαίνωμε ντελς τήν νοχή μας, ς κάνωμε μία προσπάθεια, σπου νά μς νοίξη τά μάτια τς ψυχς Θεός. πίσης, δέν πρέπει νά πάρχη χθρότητα μέ τόν ποιονδήποτε συνάνθρωπό μας. Ατό, κφράζεται ποικιλλοτρόπως, λλά ς πομε μόνο δυό-τρες περιπτώσεις. κφράζεται διάχυτα στό ''Πάτερ μν''. Δηλαδή ς παραίτητη προϋπόθεσις νά μς συγχωρήση Κύριος εναι νά συγχωρομε μες τούς λλους, τούς ποιουσδήποτε λλους, νεξαρτήτως τί μς καναν.  Καί τοτο, γιατί κομε πολλές φορές: «Ξέρεις, πάτερ μου, τί μο κανε ατός καί μο λές νά τόν συγχωρήσω, νά το π ''καλημέρα'';» νεξαρτήτως το τί μς καναν ο λλοι, μες πρέπει νά τούς συγχωρομε. λλωστε, πως διαβάζομε καί στήν κολουθία πρό τς Θείας Μεταλήψεως, τί λέμε, μεταξύ τν λλων; «...Πρτον, καταλλάγηθι τος σέ λυποσι...», κλπ.
Βέβαια, ατό δέν σημαίνει τι ποχρεούμεθα νά χωμε σχέσι μέ λους. λλωστε, ατό καί πρακτικς δέν εναι δυνατόν καί δέν χει καμμιά ννοια, καί, πολλές φορές εναι καί βλαβερό, πάρα πολύ βλαβερό, μάλιστα. πίσης, δέν εναι δυνατόν νά ταιριάζωμε λοι μέ λους. Εναι θέμα διοσυγκρασίας καί πεισέρχονται καί πολλοί λλοι παράγοντες. ''Δικαίωμά τους - ς μιλήσωμε μέ μιά σύγχρονη λέξι -, καί δικαίωμά μας''. μως, κενο πού δέν δικαιούμαστε, μέ τήν πνευματική ννοια, εναι νά ραδιουργομε, νά κατακρίνωμε, νά περιφρονομε, σους δέν ταιριάζομε μέ σους δέν ναπαυόμαστε. Καί μέ λλα λόγια, πειδή συνέχεια ρωτώμεθα γι ατό τό θέμα, μέ ποιον ταιριάζομε νά εμαστε γαπημένοι πό κοντά. Καί πάλι μως, δέν πρέπει νά πάρχη παρρησία, οκειότητα μλλον, γιατί ατό δημιουργε πολλές, μετέπειτα, σχημες παρενέργειες, πνευματικές - καί χι μόνον -, κοινωνικές, ψυχολογικές, καί γιατί χι καί ργανικές. Λοιπόν, μέ ποιον ταιριάζομε νά εμαστε γαπημένοι πό κοντά. Καί μέ ποιον δέν ταιριάζομε νά εμαστε γαπημένοι πό μακρυά, πό μιά δηλαδή κάποια πόστασι σφαλείας, ρκούντως κανή, οτως στε νά μήν χωμε πλεστες σες διαταραχές ποικίλλου περιεχομένου, ετε ατός εναι γείτονας, ετε εναι συγγενής, ετε εναι συνάδελφος στήν δουλειά, ετε, ετε, ετε...
Μς λεγε σχετικά Γέρων Παΐσιος, «ταν θέλης νά νώσης δύο ξύλα μεταξύ τους, άν ατά τά ξύλα δέν εναι καλά ναρμονισμένα, πλανισμένα, τότε, σο τά νώνεις μέ βίδα καί παξιμάδι καί σφίγγεις τήν βίδα, πειδή κριβς δέν εναι καλά πλανισμένα, ναρμονισμένα μεταξύ τους, σο πιό πολύ τά σφίγγεις καί δέν τά χεις λάσκα, τόσο πιό πολύ πετσικάρουν, κλωτσνε. ν, άν ταιριάζουν, εναι ναρμονισμένα μέ τό πλάνισμα, λίγη κόλλα νά βάλης, νώνονται θαυμάσια». Καταλαβαίνετε τί ννοοσε μακαριστός Γέροντας Παΐσιος, πού πάντα ερισκε πολύ πετυχημένα παραδείγματα, μέ τά ποα μποροσε, τόν ποιονδήποτε προσκυνητή, νά τόν φελήση καί νά το δώση νά καταλάβη, πιό ραα, πιό δυναμικά, τό πνευματικό νόημα τό ποο θελε νά μεταφέρη.
πίσης, πρέπει προσευχή νά συνοδεύεται πό κρυφές λεημοσύνες, πως κανε Κορνήλιος καί εσακούσθηκε πό τόν Θεό.  Κύριος γενικά ρέσκεται πιό πολύ νά βλέπη τόν κρυφό πνευματικό μας γνα καί τίς κρυφές λεημοσύνες μας. Καί τί λέγει; Κύριος πού βλέπει στό κρυφό... Πρέπει νά λεομε χωρίς μες νά κάνωμε διαφήμισι, δθεν γιά νά φεληθον ο λλοι, δθεν, δθεν... ,τι δικαιολογίες θέλουμε βρίσκουμε καί δέν φαρμόζομε τό εαγγελικό λόγιο, ''μή γνώτω δεξιά τί ποιε ριστερά''. Λοιπόν, Κύριος ταν βλέπη τόν κρυφό μας γνα καί τίς κρυφές μας λεημοσύνες, ταν κρίνη, θά τό ποδώση ες τό φανερόν, άν βέβαια ατό εναι παραίτητο, ν εναι χρήσιμο. Καί, χει Θεός... Καθόλου νά μή κουραζώμαστε. σο καί νά κρυβόμαστε μες, πού τσι πρέπει νά κάνωμε, Θεός, ν κρίνη κάποια στιγμή τι εναι ατό φέλιμο, χει τούς τρόπους νά πληροφορήση τούς λλους.
λλά, καί γενικώτερα, χι πλς φείλομε νά κάνωμε κρυφές λεημοσύνες, λλά νά χωμε καρδίαν λεήμονα. Καρδιά δηλαδή πού νά καίγεται, πως ναφέρει γιος σαάκ Σρος, πό γάπη γιά λην τήν κτίσι, κόμα καί γι ατά τά ρπετά, γιά τά λογα δηλαδή ζα. Δέν ποφέρει λέει λεήμων καρδία -κοστε λόγο  τρομακτικό- δέν ποφέρει νά βλέπη βλάβη τινά στήν δημιουργία. Καί πιό παραμικρή βλάβη δημιουργε πόνο καί προσευχή γιά τήν λεήμονα καρδία.
πίσης, παραίτητη προϋπόθεσις γιά τήν προσευχή εναι ταπείνωσι το σώματος μέ νηστεία, μετάνοιες, μέ τήν ποικίλλη σκησι, καί σέ ποσότητα, καί σέ ποιότητα. Καί νά μη ξεχνμε, τι ναί μέν καιρός τς νηστείας εναι καθωρισμένος στήν γία μας κκλησία, λλά καιρός τς γκρατείας εναι πάντοτε πιβεβλημένος, νάλογα βέβαια κατά περίστασιν. Δηλαδή, καί τήν μέρα το Πάσχα εναι προτιμώτερο νά κάνωμε κάποια γκράτεια στά φαγητά, παρά νά πέσωμε μέ τά μοτρα. , τίς παραμονές τς Τεσσαρακοστς, τρμε πάρα-πάρα πολύ γιά νά κάνωμε μετά σως καί τριήμερο. Εναι προτιμώτερο νά πάρχη πάντα να πρόγραμμα πιό σταθερό. λλά, ατό τώρα εναι να λλο θέμα. Πάντως, πρέπει νά πάρχη σκησις. Καί ρθοδοξία εναι σκητική.
πίσης, μία σωστή προσευχή πρέπει νά προβάλλη ατήματα πνευματικς κυρίως διαστάσεως, πως επε Κύριος: ''Ζητετε πρτον τήν Βασιλείαν το Θεο καί τατα πάντα - τά πόλοιπα δηλαδή - προστεθήσεται μν''. Θά προστεθον σέ σς. Νά μήν εμαστε δηλαδή φθηνοί. κομε δυστυχς, κάποια πράγματα καί λυπόμαστε. Λέγουν κάποιοι: «Προσευχήσου πάτερ γιά τό παιδί μου, γιατί δίνει ξετάσεις γιά τήν γεία του κλπ....». Ναί, λα ατά, εναι στήν ζωή. πόνος εναι μεγάλος τν γονιν καί τν παιδιν, ναί, ναί, ναί... λλά, νά μή μένωμε μόνο κε. ταν μένωμε μόνο κε, εμαστε φθηνοί καί δείχνωμε τήν πνευματική μας ρηχότητα. Καί λυπόμαστε, καί γιά τήν γωνία τν νθρώπων, καί γιά τό τι δέν χουν σωστή πνευματική τοποθέτησι. Γιατί, ν εχαν σωστή πνευματική τοποθέτησι, καί λιγώτερη γωνία θά εχαν, καί πιό πολύ θά πετύχαιναν τά καθημερινά τους, καί, τό κυριώτερο π λα, θά εχαν μεγαλυτέρα πνευματική προσωπική πρόοδο.
πίσης, πρέπει νά προσευχώμαστε μέ πίστι. χι πλς νά πιστεύωμε στήν παρξι το Θεο, πού ν προκειμέν θεωρεται δεδομένη, γιατί διαφορετικά δέν χει ννοια νά προσευχώμαστε - πς μπορομε νά προσευχηθομε σέ κάποιον, ν δέν πιστεύουμε τι πάρχη; λλά, χρειάζεται καί πλήρης μπιστοσύνη στήν Πρόνοια το Θεο, τι τελικά Θεός δέν θά μς φήση νά πειρασθομε παραπάνω π ,τι μπορομε νά ντέξωμε καί τι θά δώση, τήν κατάλληλη στιγμή, τήν ασία κβασι, άν ατή βέβαια εναι συμφέρουσα γιά τό αώνιο συμφέρον μας, καί χι μόνο γιά τό προσωπικό καί προσωρινό μας συμφέρον, γιατί, πολλές φορές, ατά τά δύο, δυστυχς, μοιραίως ντικρούονται.
παιτεται πίσης ρθοδοξότητα μέσα ες τήν προσευχή. Εναι κενο πού επε Κύριος: ''ν πνεύματι καί ληθεί δε προσκυνεν''. Δέν νοεται νά εσαι αρετικός. Κάθε λατρεία προερχομένη πό αρετικούς εναι βρις κατά το Θεο.
πίσης βέβαια, καί λλοι πολλοί παράγοντες εναι παραίτητοι γιά τήν κατά τό δυνατόν μεγίστη καρποφορία τς προσευχς μας. πως εναι τά δάκρυα, πιμονή, νά εμαστε καρτερόψυχοι δηλαδή, καί χι μόνο νά προσευχώμαστε ταν μόνο χωμε ρεξι - πλάνη μεγίστη ατή. λοι ο μεγάλοι γωνισταί νεδείχθησαν στόν καιρό τς κηδίας. Καί, πάνω καί πέρα π λα, νά φαρμόζωμε λες τίς ντολές.
προσευχή δέν ενα ατοσκοπός, λλά εναι να μέσον νά πλησιάσωμε τόν Θεό. Πρέπει νά χωμε ς σκοπό πρώτιστο τήν ποβολή, τήν μεταβολή καί τήν μεταστροφή το παλαιο νθρώπου. χι νά κάνωμε προσευχή καί νά κρατμε τά χούγια μας, τά πάθη μας καί τίς δυναμίες μας. Ατό εναι μεγίστη πλάνη. Καί πολλές φορές, πό τέτοιες προσευχές, ταν πιμένωμε νά κρατμε καί τά πάθη μας, καί μάλιστα ν συνειδήσει, πό τήν προσευχή τελικά πολλές φορές, δέν δηγούμαστε σέ σωστούς δρόμους. Καί, ν τό θέλετε, ταν πάρχουν ατές ο δυναμίες καί τά πάθη, πού πολλές φορές δυστυχς πάρχουν, ν δέν προσέξωμε, μπορε νά πέσωμε κόμη καί σέ πλάνη. πρτος καρπός τς προσευχς εναι νά φωτισθομε νά ποβάλλωμε ατές τίς δυναμίες μας.
Μέ ατές λοιπόν τίς προϋποθέσεις, ς ξετάσωμε καί ς διερευνήσωμε τήν προσευχή το ησο, τό «Κύριε ησο Χριστέ, λέησόν με», γιατί, πως επαμε, εναι πιό δραστική καί ταυτόχρονα πιό ποτελεσματική μέθοδος ναντίον τν τριν μεγάλων μας χθρν.
Πρώτιστα, πρτος καί κύριος χθρός μας εναι διος μας αυτός. Μέ τά χούγια του, τίς δυναμίες του καί τά πάθη του, πού πολλές φορές, χι μόνο λα ατά δέν τά ντοπίζομε, λλά τά θεωρομε καί γιά προτερήματα. Τί νά πρωτοαναφέρωμε... ταν λέμε ''τόν στόλισα'', ''τήν στόλισα'', ''τούς βαλα στήν θέσι τους'', ''τούς τψαλα'', ''τούς τακτοποίησα''.... Καί να σωρό μέτρητα τέτοια πράγματα καί δραματικές καταστάσεις. τραγωδία μας καί μεγίστη δικία πού διαπράττομε κατά το αυτο μας εναι τι δέν καταλαβαίνομε, καί δέν κάνομε μία προσπάθεια, δυστυχς, νά καταλάβωμε, τήν νοχή μας ναντι το Θεο.
Δεύτερος τώρα χθρός μας εναι διάβολος, πού ς λέων ρυόμενος περιπατε ζητν τίνα καταπίει. Σάν λιοντάρι δηλαδή πού βρυχται, μέ τήν πνευματική ννοια, ζητ νά δ, μέχρι τελευταίας στιγμς καί πνος, ποιόν θά καταφέρη νά κατασπαράξη. ννοεται, πάντα πνευματικά. ψυχολογία το σαταν, πως χομε ξαναπ, μοιάζει, λίγο-πολύ, μέ τήν ψυχολογία νός κακο μαθητ. ποος, ατός κακός μαθητής, πειδή μεινε στήν δια τάξι, χι πό κάποια δυναμία κάποια λλη δικαιολογία σωστή, λλά πό καθαρό πεσμα, πό διαφορία καί μέλεια. ντί λοιπόν, νά κοιτάξη ατός κακός μαθητής, νά βελτιώση τήν θέσι του, δηλαδή νά κοιτάξη νά διαβάση καί νά περάση ξίως τήν τάξι του, λως παραδόξως, ατός κακός μαθητής, ν προκειμέν διάβολος, γωνίζεται, γωνι, εελπιστε καί παρηγορεται προσπαθντας, ε δυνατόν, νά συμπαρασύρη καί τούς πόλοιπους συμμαθητάς του, νά μείνουν καί κενοι στήν δια τάξι. , κάπως τσι μοιάζει νά εναι ψυχολογία το σαταν, ν καί στό βάθος της, ψυχολογία το ωσφόρου καί τς συμμορίας του εναι κατανόητη. πλς μέ ,τι κάνει, πιβαρύνει, τι καί τι, κόμη περισσότερο, τήν θέσι του νώπιον το φοβερο βήματος το Κριτο ν μέρ Κρίσεως.
Καί τρίτος μεγάλος χθρός μας εναι κόσμος, ποος κατά τήν Γραφή κεται ν τ πονηρ, μέ λες τίς ν γένει ντίθεες παραστάσεις τς καθημερινότητος. Καί σο περνον τά χρόνια, ως τήν ποχή το ντιχρίστου, πάντα κόσμος θά πηγαίνη πό τό κακό  στό χειρότερο. που καί νά κοιτάξη κανείς, πάρχει μαρτία, πάρχει τό κακό. κόμα καί στόν ορανό νά κοιτάξη κανείς, πως μς λεγε κάποια ψυχή, πάρχει περίπτωσις καί πό κε νά μή δ καλό. Γιατί, κάποιος, λέγει, κοίταξε μιά φορά στόν ορανό καί τυχε νά δ μία σεμνη διαφήμισι, πό να εροπλάνο, τό ποο πετοσε χαμηλά καί κάτι διαφήμιζε. Εχε μία σεμνη εκόνα, ποία φαίνετο διά γυμνο φθαλμο πό τήν γ. Παντο δηλαδή κυριαρχε μαρτία.
Καί στήν περίπτωσι ατή θά π κάποιος, τί πρέπει νά κάνωμε; Πρέπει νά χωμε φοβίες, νά κοιτμε, χαμηλά, ψηλά; ν καί ψηλά, ποτέ δέν εμαστε σίγουρα σφαλες. χι. Πρέπει νά χωμε να σύστημα, σωτερικό θά λέγαμε, ναν ατόματο πνευματικό μηχανισμό, πού ,τι εναι σαβούρα, ,τι δέν εναι καλό, νά μή τό δεχόμαστε μέσα μας, νά μή ντυπώνεται δηλαδή ατό ες τήν διάνοιά μας, γιατί ς μή γελοιόμαστε, δέν φταίει οτε τό μάτι, οτε ρασι, λλά ''νος ρ καί νος κούει''. Δηλαδή ,τι μς κκεντρίζει τόν νο καί στιάζει τήν προσοχή μας, σημαίνει τι πάρχει κάποιο σωτερικό δικό μας κίνητρο καί, ν προκειμέν, πάρχει κάποιο δικό μας πάθος, τό ποο στιάζεται σέ κάποιες εκόνες. ν δέν πρχε τό πάθος, θά βλέπαμε χωρίς νά βλέπαμε. πως μς λεγε καί π. Παΐσιος, ''πρέπει νά κοιτμε φηρημένα χωρίς νά εμαστε φηρημένοι''. Δηλαδή νά μήν ντυπώνωνται ατές ο μαρτωλές εκόνες μέσα ες τό εναι μας. Γιατί, ν ποκτήσωμε μία φοβία, ''μή δ'', ''μή κε'', παθαίνομε  μεγαλύτερη ζημιά πό τόν χθρό.
Στό πρτο τμμα τς προσευχς το ησο, παραδεχόμαστε τήν Θεότητα το Χριστο, ποος παθε πέρ μν καί ντί μν, στήν θέσι μας δηλαδή καί γιά χάρι μας, κπληρώνοντας τσι τήν σχετική προφητεία το ποδιοπομπαίου τράγου τς Παλαις Διαθήκης.
Στόν Χριστό πάρχει λο τό πλήρωμα τς Θεότητος καί τς νθρωπότητος. Γιατί, ν Χριστός δέν ταν Θεός, τότε, χι μόνο δέν θά μποροσε νά μς σώση, λλά θά εχε καί διος πρτα νάγκη προσωπικς του σωτηρίας. Χριστός λοιπόν εναι Θεός. Εναι τό δεύτερο Πρόσωπο τς γίας Τριάδος, ποος θεληματικά πρε καί νθρώπινη μορφή. Βέβαια, ατή νανθρώπησι γινε μέ τήν ταυτόχρονη θέλησι το Πατρός. Πατήρ ηδόκησε, Λόγος σάρξ γένετο. Καί μέ τήν συνεργεία πίσης, το τρίτου Προσώπου, το γίου  Πνεύματος.
Πρέπει νά χωνέψωμε, τι λλο πργμα εναι ο νδοτριαδολογικές ''νδοοικογενειακές'' μεταξύ τους χρονες, ΐδιες σχέσεις τν τριν Προσώπων τς γίας Τριάδος, καί λλο ο σωτηριολογικοί ρόλοι τν τριν Προσώπων τς γίας Τριάδος, γιά τήν σωτηρία το σύμπαντος κόσμου. Τί ρόλο δηλαδή παιξε γιά τήν σωτηρία μας, καί μν τν νθρώπων καί τν γγέλων καί τς κτίσεως, τό κάθε Πρόσωπο ξεχωριστά.
μως λα ατά χρήζουν, πως θά τό καταλαβαίνετε καί μόνοι σας,  διαιτέρων μιλιν καί στήν φάσι ατή, νά μήν πιμείνωμε γιά νά μή ξεφύγωμε πό τό κύριό μας θέμα. Τό μόνο πού τώρα λέμε, εναι τι δυστυχς ποτιμομε, γνοομε τήν προσφορά τν λλων δύο Προσώπων, το Πατρός καί το γίου Πνεύματος. πάρχει πλήρης γνοια.
Τώρα, στό δεύτερο τμμα τς εχς το ησο, στό ''λέησόν με τόν μαρτωλόν'', παραδεχόμαστε τήν νοχή μας, στω καί ν δέν τήν καταλαβαίνωμε. Καί ατό εναι παραίτητο νά τό κάνωμε. Παραδεχόμενοι λοιπόν τήν νοχή μας, πικαλούμεθα τό θεο λεος. Τό ''λέησόν με'' θά π ''σπλαγχνίσου με, Κύριε'' καί τό ''σπλαγχνίσου με'', μέ τήν σειρά του, μεταφράζεται ποικιλλότροπα, σέ ''φώτισέ με, Κύριε'', πως λεγε γιος Γρηγόριος Παλαμς. λεγε, συνέχεια, ''Κύριε, φώτισον τό σκότος μου''. ρμηνεύεται λοιπόν σέ ''φώτισέ με, Κύριε'', ''νίσχυσέ με, Κύριε'', ''θεράπευσέ με, Κύριε'', καί πρό πάντων, ''συγχώρεσέ με, Κύριε'', σέ κάθε στιγμή. περίστασι καί πειρασμό.
χι μως πως γώ μπαθής, πεπερασμένος νθρωπος θέλω καί κρίνω. χι, τό ξαναλέμε, πως κρίνομε μες, λλά πως θά κρινε λάνθαστη κρίσι το Θεο,τι δηλαδή εναι γιά πνευματικό μας καί αώνιο συμφέρον. Γιατί; ς μή κρυβόμαστε. μς, μς νδιαφέρει νά περνμε καλά, κυρίως σέ ατήν τήν ζωή. Τόν Θεό μως, σάν καλός καί πάνσοφος Πατέρας πού εναι, δέν τόν νδιαφέρει τόσο ατή πρόσκαιρη ζωή, λλά τί τόν νδιαφέρει; κατά τό δυνατόν αωνία προσωπική μας βελτίστη πνευματική ποκατάστασις. Καί πολλές φορές, μς συμβαίνει κάποια προσωπική, παγγελματική, οκογενειακή ποτυχία, , πολύ περισσότερο, μιά ρρώστεια, νας θάνατος. σο φυσικά, καί ν τά προαναφερθέντα εναι ναμφισβήτητα πολύ δυνηρά, κανείς δέν ντιλέγει, μως, άν λα ατά τά ξιοποιήσωμε πνευματικά, ποτελον σημαντικώτατο ψυχοσωτήριο, σωτηριολογικό μας προσωπικό παράγοντα. λλο θέμα βέβαια εναι τό τι πολλές φορές, κάποιες δικές μας προσωπικές τασθαλεες,  μέ δυνηρές γιά μς συνέπειες, καί λικές, καί πνευματικές, πό νοσηρή μας ψευτοευλάβεια καί πό καμουφλαρισμένη διάθεσι ατοδικαιώσεως, ετε τό καταλαβαίνομε, ετε χι, τίς ποδίδομε στόν Θεό, καί χι στήν δική μας στοχία. Ατό, παρακαλ, νά τό προσέξωμε πολύ. Τώρα μως, ς μή τό ναλύσωμε λλο. Κάνομε γκάφες καί λέμε: «, φο τσι θελε Παναγία...'', ν μες δέν προσέχωμε τήν γεία μας, τήν οκονομία μας, καί να σωρό λλα πράγματα.
 Λέγοντας τήν προσευχή το ησο, ζομε τήν ντως μακαρία κατάστασι τς ταπεινώσεως. Πού, ταπείνωσις δέν εναι ραα λόγια, δέν εναι νά καθόμαστε εσεβίστηκα, σάν βρεγμένες γάτες, σάν κολνες γάλματα, φύσικα, λλά εναι πιό ρεαλιστική κατάστασι καί, κατά τόν γιο Μάξιμο, συνίσταται, παρτίζεται, ταπείνωσις, πό μιά διπλ γνσι καί πίγνωσι. Κατ ρχάς, συνίσταται στήν πίγνωσι τς δυνάμεως καί τς δόξας το Θεο καί ταυτόχρονα στήν συναίσθησι τς δικς μας προσωπικς πνευματικς δυναμίας. λλά, γιά νά γνωρίσωμε ατές τίς δύο ρεαλιστικώτατες πραγματικότητες καί καταστάσεις, πρέπει νά γωνιζώμαστε. Διαφορετικά, σο καί ν εμαστε ξυπνοι, διαβασμένοι, τίποτε δέν μπορομε νά καταλάβωμε πό ατά τά δύο.
Γιά παράδειγμα, πς μπορομε νά ννοήσωμε, νά γνωρίσωμε μπειρικά, τήν δόξα το Θεο, άν διος Θεός δέν μς ποκαλύψη, διά τς μπειρίας, λίγο πό τήν μέτρητή Του δόξα; Καί λοι ο γιοι, πάνω στόν γνα, κ πείρας, γνώρισαν τήν δύναμι, τήν λύσσα καί τήν μανία το σαταν καί τν δαιμόνων, τήν νθρώπινη δυναμία καί σθένεια καί νεπάρκεια, λλά καί τήν ταυτόχρονη λυτρωτική πέμβασι το Θεο, πού, τίς πιό πολλές φορές, συνωδεύετο μέ κάποια θεοπτία, θεοφάνεια, τέλος πάντων, καί μέ κάποια μεση μμεση θεία πέμβασι. Πολλές φορές λέμε, πς φέρει τά πράγματα Θεός καί μς σώζει πό κάτι. Πού ατό σίγουρα, δέν εναι τυχαο.
 Γι ατήν τήν προσευχή, χι μόνο στίς δικές μας πονηρές μέρες, λλά καί παλαιότερα, μερικοί, κόμη καί εσεβέστατοι νθρωποι, πεστήριζαν καί ποστηρίζουν, τι δθεν δέν προορίζεται ατή προσευχή το ησο γιά τούς λαϊκούς, λλά μόνο γιά τούς μοναχούς, πό τήν ποχή κόμα το γίου Γρηγορίου το Παλαμ, πού ταν πό τούς πιό νθερμους ποστηρικτάς τς εχς το ησο. Βέβαια, τί θά π ''γιος Γρηγόριος Παλαμς'', πού δυστυχς τόν γνοομε, καί δέν εναι τς παρούσης ρας βέβαια νά μιλήσωμε περί ατο.
Τοτο μόνο νά ναφέρωμε, τι κκλησία μας το χει φιερώσει τήν Β Κυριακή τν Νηστειν, γιατί τήν διδασκαλία του τήν θεωρε σάν πρότυπο ρθοδόξου γνησίας πνευματικότητος. ν δηλαδή τήν πρώτη Κυριακή ορτάζωμε τήν νίκη το ρθοδόξου φρονήματος, τήν νίκη τς ρθοδόξου πίστεως, ν συνεχεί, τήν Β Κυριακή τν Νηστειν τς Μεγάλης Τεσσαρακοστς, προβάλλεται, διά μέσου το γίου Γρηγορίου το Παλαμ, σωστή ρθόδοξη πνευματικότητα, ποιά δηλαδή εναι σωστή ρθόδοξη πνευματικότης, ποία πρέπει νά εναι βέβαια πόρροια μις σωστς ρθοδόξου πίστεως.
τσι λοιπόν, στήν ποχή το γίου Γρηγορίου το Παλαμ, ταν τόν κουσε κάποιος λλος νάρετος, κατά τά λλα, μοναχός, νόματι ώβ, ταν κουσε τόν γιο Γρηγόριο, τόσο πολύ νά προτείνη ατήν τήν προσευχή το ησο σέ λους διακρίτως, καί λαϊκούς καί μοναχούς,  κενος μοναχός ντέδρασε.  ρκε νά σκεφθομε τι γιά να μεγάλο χρονικό διάστημα, καί ταν ταν στήν Σκήτη Βεροίας, λλά καί  ταν ερίσκετο στό γιον ρος, στό συχαστήριο το γίου Σάββα, ν καί εχε τόσα πολλά καθήκοντα, τά εχε ναθέσει, σέ λλους κανούς νθρώπους, καί γιος πό τήν Δευτέρα ως καί τήν Παρασκευή, κατεγίνετο μέ τήν νοερά προσευχή το ησο. Καί μόνο τά Σαββατοκύριακα λειτουργοσε, κοινωνοσε καί τακτοποιοσε τίς λοιπές του ποθέσεις.
τσι λοιπόν, ταν νάρετος κατά τά λλα μοναχός ώβ κουσε τόν γιο Γρηγόριο τόν Παλαμ νά προτείνη τήν εχή ατή το ησο καί γιά τούς λαϊκούς, ντέδρασε καί, κατά κάποιον τρόπο, διεφώνησε. φερε ντίρρησι στόν γιο Γρηγόριο. πειδή μως, καί ατός ταν νθρωπος μεγάλης ρετς, το νεφανίσθη, παρακαλ, γγελος Κυρίου καί το επε νά κάνη πακοή στήν θέσι, στήν γνώμη, το γίου Γρηγορίου το Παλαμ γιά τό θέμα ατό, δηλαδή τς προσευχς το ησο. Καί μόνο πό ατό, πού εναι τό λάχιστο βέβαια, ποδεικνύεται πόσο θεόσταλτη εναι ατή προσευχή.    
λλά, τί λέγω γώ; λλωστε, καί ατός πόστολος Παλος στήν πιστολή του πρός τούς Θεσσαλονικες λέγει τό γνωστό μας ''διαλείπτως προσεύχεσθε''. , λλο λέγει ''γώ καθεύδω, λλ καρδία μου γρυπνε''. ν γώ κοιμμαι, καρδιά μου μένει γρυπνη, προσευχομένη.  Μέ ατά τά λόγια, τί συμπεραίνεται; τι πρέπει νά προσευχώμαστε διαλείπτως καί τι ατό εναι φικτόν, καί τι ατό πού λέγει πόστολος Παλος γιά τήν προσευχή δέν εναι περβολές, δέν εναι σχμα λόγου, λλά εναι, κατάληπτες μέν, λλά μεγάλες πνευματικές πραγματικότητες, πού εναι φικτές ες τόν νθρωπον, κατόπιν βέβαια νεργείας το Θεο. ρκε νθρωπος νά κάνη πρτα τά νθρώπινα, σέ λους τούς τομες  καί στόν τομέα ατόν.
Καί, γιος Γρηγόριος Θεολόγος, ναφέρει σχετικά, τι εναι προτιμώτερη καί πιό ναγκαία προσευχή πό τήν ναπνοή μας. Οτε στιγμή δέν παύομε νά ναπνέωμε. τσι, οτε στιγμή δέν πρέπει νά παύωμε νά προσευχώμαστε. Καί, λη μας ζωή, λες μας ο κινήσεις, λες μας ο νέργειες, πρέπει νά εναι μία προσευχή.
Ατά δέν εναι, πως δη επαμε, ραα λόγια, λλά εναι ντολές. Καί, στήν συνέχεια τν συνάξεών μας, πρτα θά ναφέρωμε ποιά εναι τά τρία κύρια στάδια τς προσευχς, τι στήν ρχή δηλαδή πρέπει νά τήν λέμε ψιθυριστά, σα-σα νά κούη τό ατί τί λέγει τό στόμα, διαίτερα ταν εμαστε μόνοι μας καί δέν γινώμαστε ντιληπτοί πό τούς λλους. στερα, νά τήν λέμε νοερά, νά τήν κρατμε μέ τόν νο μας, καί τέλος, άν Θεός εδοκήση, καί καρδιακά, δηλαδή μέ τήν πνευματική μας καρδιά, μέ λο μας τό εναι. Στήν συνέχεια, γαπητοί μου δελφοί, τν μιλιν μας, θά ξηγήσωμε, τι μόνος τρόπος νά πιτευχθον ατές ο ντολές τς κκλησίας μας περί προσευχς, πως τό ''διαλείπτως προσεύχεσθε'', τό ''γώ καθεύδω καί καρδία μου γρυπνε'', εναι προσευχή το ησο, τό ''Κύριε ησο Χριστέ, λέησόν με''.
Νομίζω, ρκετά επαμε γιά σήμερα. ς σταματήσωμε τώρα κάπου δ, καί σον φορ γιά τό  θέμα τν ρωτήσεων, προτείνω γιά λόγους πρακτικούς, νά μς τίς δίδετε, ετε προφορικς, ετε γραπτς.
Λοιπόν, ατά εχαμε νά πομε τώρα, ες τήν γάπη σας. Θά συνεχίσωμε, πως πάντα, τό πόμενο Σάββατο.


* Ἑσπερινή μιλία στόν . Ναό Παναγίας Δεσποίνης Λαμίας κατά τό τος 1999

2 σχόλια:

Ανώνυμος είπε...

ΠΟΛΥ ΩΦΕΛΙΜΑ!

Ανώνυμος είπε...

Ευχαριστουμε πατερ.
Οταν τελειωσουν οι ομιλιες ισως ρωτησουμε κατι εαν και εφοσον δεν εχουμε καλυφθει απο τις ομιλιες!π

Μπορείτε να δείτε τις προηγούμενες δημοσιεύσεις του ιστολογίου μας πατώντας το Παλαιότερες αναρτήσεις (δείτε δεξιά)